Bàn thờ

Trong mỗi căn nhà tại Việt Nam, bàn thờ luôn là vị trí tâm linh được quan tâm và chọn lựa, Nó ảnh hưởng đến phong thủy của cả ngôi nhà, gia chủ và những thành viên trong gia đình. Tùy thuộc vào không gian trong mỗi căn nhà để bố trí bàn thờ cho phù hợp với không gian sống, tiện nghi.

Trong văn hóa người Việt xưa đến nay, bàn thờ không thể thiếu trong mỗi gia đình. Đóng vai trò là sự kết nối giữa thành viên trong gia đình với tổ tiên, tâm linh và bảo vệ gia đình. Không những thế, bàn thờ cũng là nơi thể hiện lòng biết ơn, sự hiếu kính và đạo lý uống nước nhớ nguồn của người Việt. Một nơi trung tâm, vị trí cao nhất trong nhà để hoạt động văn hóa tâm linh, nghi lễ truyền thống như giỗ chạp, lễ tết và các dịp trọng đại trong gia đình. Nó cũng là nơi gửi gắm những điều mong muốn trong cuộc sống của con người.

Cùng chuyên gia phong thủy Đỗ Trọng Hưng ( chuyên gia tại Kientrucanhung.com.vn ) tìm hiểu về văn hóa bàn thờ trong không gian sống người Việt Nam.

Không Gian Thờ Tự Với Bàn Thờ Và Sự Trang Nghiêm.

Như các bạn cũng đã biết, Bàn Thờ là vị trí trang nghiêm nhất, nhiều quy tắc về không gian nhất trong văn hóa Người Việt Nam. Với ưu tiên vị trí cao nhất, sạch sẽ, và kín đáo. Thông thường, theo lối kiến trúc cơ bản thì bàn thờ sẽ được đặt ở vị trí và bố trí phù hợp theo mỗi gia đình, nhà chung cư, nhà ở khác nhau.

Vị trí đặt bàn thờ phù hợp.

Đặt bàn thờ ở vị trí trang trọng nhất trong nhà, với nhà đất có nhiều tầng thì sẽ ưu tiên lựa chọn vị trí phòng riêng cao nhất trong ngôi nhà, tránh cạnh nhà vệ sinh, bếp và cầu thang. Đảm bảo kín đáo, tĩnh lặng và sạch sẽ.

Với nguyên tắc ” Nhất Vị, Nhị Hướng” tạm dịch là Nhất là phải quan tâm đến vị trí, sau đó là quan tâm đến hướng. Việc vị trí phù hợp luôn được ưu tiên lên hàng đầu với sự tôn trọng và truyền thống, quan điểm phong thủy.

Thông thường những nhà riêng sẽ một phòng thờ riêng,trên cùng của ngôi nhà và ở phía trước ngôi nhà. Đặc biệt là nhà phố với nhiều tầng.

Còn ở chung cư, sự thay đổi về lối sống sinh hoạt hiện nay, điều mà trước đây trong văn hóa chưa từng ghi chép lại, những văn hóa về vị trí đặt bàn thờ cũng đã sự điều chỉnh cho phù hợp với văn hóa, theo đó, vị trí bàn thờ trong chung cư sẽ có vị trí riêng, độc lập, yên tĩnh

Bố trí bày đặt trên bàn thờ phù hợp.

Việc bố trí và bày biện trên bàn thờ cũng là một trong những giá trị quan trọng, theo đó, trên bàn thờ thường được đặt theo vị trí cơ bản như sau:

• Vị trí chính giữa: Đặt bát hương, nếu chỉ thờ thổ công thì bát hương thổ công sẽ được đặt chính giữa, nếu thờ gia tiên thì vị trí trung tâm là vị trí bát hương cao nhất trong nhà. Bát hương được đặt ở vị trí trung tâm bàn thờ biểu trung cho sự tinh tú, kết nối giữa hai thế giới.
• Đèn hoặc nến: Với những bàn thờ lớn hiện nay, vị trí bên cạnh bát hương, là đèn ( đèn hoa sen ) sử dụng điện và đèn dầu hoặc nến tương trị cho Mặt Trời bên trái, mặt trăng bên phải và đèn dầu cho giá trị truyền thống.
• Đỉnh đồng, mâm ngũ quả: Biểu trưng cho phú quý, thọ, khang, ninh và sự thanh khiết
• Bài vị và gia phả: Giúp nhớ về người đã khuất, tổ tiên và nguồn gốc gia đình.

Tìm hiểu về chất liệu làm bàn thờ.

Ngày xưa, trong gia đình Việt bàn thờ thường được đặt ở vị trí giữa cửa chính, nơi người ra người vào thường xuyên như một sự gắn kết không gian. Tuy nhiên, xét dưới góc độ phong thủy thì ngày nay, bàn thờ nên có phòng riêng hoặc vị trí riêng, kín đáo, yên tĩnh.

Nhưng chất liệu gỗ làm nên bàn thờ thì tuy có ít nhiều sự thay đổi nhưng không quá khác biệt so với ngày xưa, có chăng, hiện nay mẫu mã đã được cải tiến để phù hợp hơn, hiện đại hơn. Các chất liệu gỗ ưu tiên làm bàn thờ thường được sử dụng nhiều nhất hiện nay bao gồm:

Loại gỗ	Đặc điểm nổi bật
Gỗ Hương đá	Độ bền cao, không bị nứt nẻ, chịu nhiệt tốt, vân gỗ đẹp, giữ màu lâu dài.
Gỗ Gõ đỏ Nam Phi	Cứng, chắc, màu sắc đẹp, ít cong vênh, phù hợp với không gian thờ truyền thống và hiện đại.
Gỗ Gụ	Độ bền tốt, màu sắc trầm, dễ chạm khắc, tuy nhiên dễ bị nứt hơn so với Hương đá và Gõ đỏ
Gỗ Mít	Mang tính truyền thống cao ( xưa làm bàn thờ đa phần sử dụng gỗ mít ) với đặc điểm truyền thống cao, văn hóa và con người Việt. Hiện nay gỗ mít là một trong những vật liệu làm bàn thờ rất được ưa chuộng.

Ngoài ra, bàn thờ cũng đang có ít nhiều chuyển mình sang gỗ công nghiệp. Ưu điểm giá thành rẻ, dễ thi công nhưng với các vật liệu nội thất khác việc chuyển sang gỗ công nghiệp là xu hướng tất yếu, chỉ riêng đồ thờ, thì vẫn ưu tiên lựa chọn gỗ tự nhiên.

Bàn thờ không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là biểu tượng văn hóa, nhắc nhở con cháu về cội nguồn, vun đắp tinh thần đoàn kết, đạo lý làm người và duy trì truyền thống gia đình. Dù xã hội hiện đại có nhiều thay đổi, bàn thờ vẫn giữ vai trò trung tâm trong đời sống tinh thần của người Việt, là nơi con người tìm về giá trị truyền thống và sự cân bằng giữa hiện đại với cội nguồn